گیاهان دارویی لیست طویلی دارند، اما حتما قبول دارید که بعضی از آن‌ها مثل زنجبیل یا بابونه، شناخته شده‌تر هستند. این گیاهان هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده قابل استفاده‌اند.
به علاوه شما می‌توانید بسیاری از آن‌ها را به راحتی در باغچه منزل یا گلدان‌های خانگی خود تکثیر کرده و پرورش دهید. در ادامه به چند نمونه از پرکاربردترین و محبوب‌ترین گیاهان داروی ایران و جهان اشاره خواهیم کرد.
سنجد
سنجد یکی از گیاهان دارویی معروف و بومی آسیای غربی و مرکزی است. سه نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که دو نوع آن به نام‌های هلاگنوس و هیپوفار در ایران وجود دارند.
در مقایسه این دو درخت، درخت سنجد هلاگنوس برخلاف هیپوفار، بدون خار است. به علاوه، میوه‌هایی درشت، برگ‌هایی پهن و قامتی بلند دارد و به همین دلیل بر رقیب خود برتری دارد.
در روایتی از ائمه اطهار (ع) آمده است که:«”سنجد” گوشتش گوشت می‌آورد، استخوانش، استخوان و پوستش، پوست می‌رویاند.»
سنجد طبیعتی سرد و خشک دارد و در درمان بسیاری از امراض قابل استفاده است. البته علاوه بر مصارف دارویی، در صنایع غذایی، عطرسازی، بهداشتی و چوب هم استفاده می‌شود.
خواص دارویی سنجد
از مهم‌ترین خواص دارویی سنجد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
یکی از معروف‌ترین اثرات سنجد، خواص ضدالتهابی و ضد درد آن است. به همین دلیل برای افرادی که دچار نرمی و پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است.
سنجد سرشار از ویتامین C و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است. این گیاه در درمان سرفه، سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد و تب بسیار موثر است.
مصرف سنجد به کنترل دیابت و درمان بیماری‌هایی مانند درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، بیماری‌های قلب و عروقی و اسهال هم کمک می‌کند.
این گیاه مفید یک دیورتیک قوی و طبیعی است و به پاکسازی و سم‌زدایی از کلیه‌ها و کبد کمک می‌کند. به وسیله این پاکسازی، اختلالاتی مانند سنگ کلیه، ورم کبد و کبد چرب درمان خواهند شد.
آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C موجود در سنجد، موجب افزایش کلاژن پوست و طراوت و شادابی آن می‌شود.
سنجد پخته شده در روغن برگ درخت زیتون هم برطرف‌کننده درد مفاصل و خارش پوست و باعث رشد بیشتر موها است.
برخی دیگر از خواص دارویی سنجد عبارتند از: توسعه و رشد استخوان‌های جنین در دوران بارداری، درمان سکسکه، کاهش فشار خون بالا در زنان باردار، از بین برنده سموم موجود در معده و روده، ضد استرس و کاهشدهنده وزن.
موارد احتیاط و منع مصرف سنجد
در هنگام مصرف سنجد به این موارد توجه داشته باشید:
افرادی که مشکل سوء‌هاضمه دارند هم باید در مصرف سنجد، جانب احتیاط را نگهدارند و زیاده‌روی نکنند.
از دیگر عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه سنجد می‌توان به بروز آمبولی، عفونت‌های روده‌ای و حصبه اشاره کرد.
یکی از بیماری‌هایی که ممکن است با مصرف سنجد تشدید شود، یبوست است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به یبوست یا مستعد ابتلا به آن حتما تحت نظر پزشک اقدام به مصرف سنجد کنند.
جینسینگ
یکی از مشهورترین گیاهان دارویی جهان جینسینگ است که به نام گیاه جوانی و نوش دارو هم معروف است. ریشه، برگ‌ها و میوه این گیاه برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
البته بیشترین خاصیت درمانی جینسینگ در ریشه این گیاه وجود دارد. جینسینگ از تنوع بالایی برخوردار است که شامل جینسیگ هندی، آمریکایی، سیبری و کره‌ای است.
البته تقریبا تمام انواع آن خواص مشترکی دارند. این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی موثر، در آمریکای شمالی و آسیا، محبوبیت بسیار بالایی دارد.
خواص درمانی جینسینگ
تقویت قوای جنسی و از بینبرنده ضعف جسمی و روحی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، بهبوددهنده عملکرد قلب و عروق، نیرودهنده سیستم عصبی، کاهشدهنده استرس، حفاظتکننده در برابر آسیبهای کبدی، تسریع‌کننده سوخت و ساز بدن، بهبوددهنده سیستم گوارش، پایین‌آورنده قند خون، کاهشدهنده التهاب، بهبوددهنده عملکرد ریه، جلوگیری از روند پیری و… این گیاه یکی از درمان‌های طبیعی شناخته‌شده برای درمان ناباروری است.
موارد احتیاط و منع مصرف جینسینگ
برخی از عوارض مصرف زیاد جینسینگ عبارتند از:
خونریزی در زنان یائسه، درد سینه، پرفشاری خون، افزایش ضربان قلب، تحریک‌پذیری، اسهال، بروز دانه‌های جلدی پوست، سردرد، بی‌خوابی، عوارض معده‌ای، روده‌ای و تغییرات خلق‌و‌خو و…
به یاد داشته باشید که قطع یکباره جینسنگ، باعث بالا رفتن فشار خون و ایجاد ضعف و لرزش در افراد می‌شود.
مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی- عروقی و همچنین زنان شیرده و باردار توصیه نمی‌شود.
زنانی که قصد بارداری دارند و کودکان و بیماران کلیوی هم باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
قبل از مصرف خوراکی یا موضعی این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
بیشترین عوارض این گیاه دارویی بر اثر مصرف طولانی‌‌مدت و با دوز زیاد به وجود می‌آید، بنابراین نباید از جینسنگ بیشتر از یک ماه و به صورت مستمر استفاده کرد.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاه دارویی معروف و از نوع زیرزمینی است. ساقه ریشه‌دار آن بخش اصلی این گیاه است و ریشه آن از طریق گره‌های موجود روی همین ساقه‌ها رشد و نمو می‌کند و خواص درمانی بسیار زیادی دارد.
برگ‌های این گیاه، باریک، طولانی و سبز با گل‌های سفید و سبز مایل به زرد است. ریشه زنجبیل، طعمی تند و تیز و طبعی گرم دارد و در آشپزی، به خصوص در کشورهای چین و هند، بسیار پرکاربرد است.
خواص درمانی زنجبیل
زنجبیل، استفاده‌های درمانی بسیاری دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
این گیاه دارویی، یک آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک قوی و ضد‌التهاب و ضد‌اسپاسم است.
زنجبیل، خواص ضد‌ویروسی و ضد‌قارچی دارد، بنابراین در درمان گلودرد، سردرد و تب و دردهای ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار موثر است و دردهای قاعدگی را هم کاهش می‌دهد.
ریشه زنجبیل ضد‌تهوع است و کسانی که دچار دریازدگی می‌شوند بهتر است در سفرهای دریای مقداری از آن را همراه خود داشته باشند.
زنجبیل، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد.
این گیاه، از تجمع سموم در بدن جلوگیری می‌کند و بهبوددهنده سیستم گوارش و گردش خون است.
این گیاه دارویی، سطح قند خون را متعادل کرده و اشتها را تنظیم می‌کند.
سوزش سر دل و نفخ را تسکین داده و ضد‌سرفه و سرطان است.
می‌توانید برش‌هایی از ریشه زنجبیل تازه را به سالادهای خود اضافه کنید و یا آن را به صورت دمنوش دم کرده و نوش جان کنید. شربت زنجبیل یکی از موثرترین درمان‌ها برای زخم معده در طب چینی است.